گزارشی از مراسم شهادت حضرت امام باقر علیه السلام
یکشنبه بیست و هفتم سرطان ۱۴۰۰، برابر با هفتم ذی حجه ۱۴۴۲قمری، همزمان با سالروز شهادت حضرت امام محمد باقر علیه‌السلام، مراسمی با حضور مرجع عالیقدر حضرت آیت‌الله العظمی فاضلی بهسودی دام‌ظله و اساتید و طلاب افغانستانی مقیم حوزه‌ی علمیه‌ی قم، در دفتر مرکزی مرجع فقید حضرت آیت‌الله العظمی محقق کابلی رحمت‌الله علیه برگزار گردید. این مراسم با قرائت آیاتی از کلام‌الله مجید توسط قاری محترم قرآن جناب آقای حمید فیاض آغاز شد. سپس جناب حجت الاسلام و المسلمین روح‌الله علیزاده به سوگواری و مرثیه‌خوانی پرداخت.
صحبت‌های حجت الاسلام و المسلمین جناب آقای سروش رضایی یکی دیگر از بخش‌های این مراسم بود. آقای رضایی ابتدا سالروز شهادتِ حضرت امام محمدباقر علیه‌السلام را به ساحت حضرت ولی‌عصر ارواحنا‌له الفداء، مراجع معظم تقلید، مرجع عالیقدر حضرت آیت‌الله العظمی فاضلی بهسودی دام‌ظله و مهمانان مراسم، تسلیت گفت و یاد مرجع فقید مرحوم آیت الله العظمی محقق کابلی ره گرامی داشت.
استاد حوزه‌ی علمیه‌ی کابل گفت: موضوع صحبت من "نقش امام محمدباقر علیه‌السلام در نشر و احیاء فقه و معارف اهل‌بیت" است، اما لازم می‌دانم در مقدمه‌ی سخن یادآوری نمایم: امام محمد باقر(ع) وِیژگی‌هایی دارد که وی را از دیگر امامان معصوم علیهم‌السلام متمایز می‌کند. حضرت در اول رجب سال ۵۷ هجری قمری متولد شد. پدرش امام سجاد و مادرش فاطمه، معروف به ام‌عبدالله دختر امام حسن مجتبی علیه‌السلام بود. لذا امام باقر علیه‌السلام، تنها امامی است که هم از طرف پدر و هم از طرف مادر علوی و فاطمی است. به همین دلیل به او به فاطمی بین فاطمیَین و علوی بین علویین و هاشمی بین هاشمیَین می‌گفتند. وقتی در سال ۹۴ یا ۹۵ قمری، پدرش بزرگوارش امام سجاد علیه‌السلام به شهادت رسید، از آن پس تا سال ۱۱۴ یا ۱۱۶ یا گفته شده ۱۱۸ قمری، به مدت ۱۹ الی ۲۰ سال، عهده‌دار منصب امامت بود. در نهایت توسط هشام بن عبدالملک به شهادت رسید.
استاد حوزه‌ی علمیه‌ی کابل گفت: حتما توجه داشته باشیم که برگزاری مراسم در مناسبت‌های اعیاد و شهادت پیشوایان دین، به منظور تعبد و تبرک نیست، بلکه با هدف الگوگیری در زندگی است. اقوال، رفتار و سیره‌ی این بزرگواران، برای ما الگو است. ما در هر زمان و شرایط نیاز داریم که اقوال و سیره‌ی ایشان را به تحلیل بگیریم و در عرصه‌ی فردی و اجتماعی، آن بزرگواران سر مشق زندگی خویش قرار بدهیم. زیرا باور ما این است که سیره‌ی ایشان، تنها اختصاص به یک‌زمان خاص ندارد و قابلیت انطباق در زمان‌های مختلف را دارد.
ایشان با بیان این نکته که محور سخنانش پیرامون نقش امام باقر در نشر و اجیاء سنت حقیقی و ترویج فقه و معارف اهل بیت است، گفت: امام محمدباقر و نیز فرزند گرامی‌اش امام جعفر الصادق علیهما السلام، در این زمینه، نقش بی‌بدیل داشتند؛ چنانکه در میانِ احادیث منقول از امامان معصوم علیهم‌السلام، حدود دو سوم این احادیث، از امام باقر و امام صادق علیهما‌السلام رسیده است، و این مورد اتفاق است.
وی گفت: یکی از ویژگی‌های عصر امام محمدباقر علیه‌السلام، شکل‌گیری فرقه‌های جدید انحرافی بود. زیدیه در زمان امام باقر به وجود آمد، جبریه، مُشَبّهه، مُجَسّمه و مُفَوِّضه، نیز از جمله فرقه‌های بودند که در همین زمان، رونق داشت؛ و این عرصه را بر امام علیه‌السلام سخت کرده بود. اما امام باقر علیه‌السلام توانست قضیه و اوضاع را مدیریت کند. به همین منظور، چند راهبرد و استراتژی عملی، در جهت بیان معارف قرآن و فقه اهل‌بیت و مبارزه با فرقه‌های انحرافی در دستور کار امام قرار گرفت:
۱. تاکید بر اصول و مسلمات قرآنی: نخستین راهبرد و استراتژی عملی امام علیه السلام، تاکید بر اصول مشترک اسلام و ارجاع به قرآن بود. امام باقر علیه‌السلام نیک می‌دانست که تنها راه‌حل منازعات و مشکلات، تمسک به قرآن است. لذا می‌فرمود: "إِذَا حَدَّثْتُكُمْ بِشَيْءٍ فَاسْأَلُونِي عَنْ كِتَابِ اَللَّهِ ثُمَّ" در باره هر موضوعی، اعم از اعتقادی، فقهی و اخلاقی سخن گفتم، از من بخواهید تا مستند آن را از قرآن، بیان کنم.
حجت الاسلام رضایی گفتم: مسعودی و یعقوبی می‌نویسد: بعد از رخداد کربلا و اسارت اهل‌بیت به شام، یزید اطرافیان خودش را جمع کرد و در باره اسیران مشورت خواست.: زندانی کند یا به مدینه بفرستد؟ یکی از اطرافیان یزید گفته بود باید این‌ها کشته شود. امام باقر علیه‌السلام با اینکه یک کودک چهار پنج‌ساله بیش نبود، روی خودش را به سمت یزید کرد و گفت: ای یزید، این اطرافیان تو بدتر از اطرافیان فرعون هستند. زیرا اطرافیان فرعون گفت: "لَا تَقْتُلُوهُ عَسَىٰ أَنْ يَنْفَعَنَا أَوْ نَتَّخِذَهُ وَلَدًا"، اما اطرافیان تو مشورت دادند که دودمان پیامبر صلی‌الله علیهِ و آله را به قتل برسانی. سپس اضافه کرد: علت‌اش این است که اطرافیان تو، از حرام تغذیه کرده‌اند و شکم‌های‌شان آلوده به حرام است. این سخن امام باقر علیه‌السلام موجب بُهت و حیرت یزید و اهل مجلس شد.
۲. تربیت شاگردان برجسته: دومین راهبرد امام علیه‌السلام تربیت شاگردان برجسته بود. حجت الاسلام رضایی گفت: اگر مکتبی، متکی به فرد باشد، دیر یا زود در معرض انقراض و نابودی قرار می‌گیرد؛ یکی از اسباب ماندگاری یک مکتب و یک فکر، این است که شاگردان و ادامه‌دهندگانی از خود بر جای بگذارد. اما باقر علیه‌السلام در این زمینه، نمونه برجسته و عینی است. کسانی مانند زراره بن اعین، ابوبصیر، برید بن معاویه عِجلی، محمد بن مسلم، هشام بن سالم و ده‌ها تن از شاگردان آن حضرت، با اشراف آن حضرت تربیت و در همان زمان حضور امام علیه‌السلام عهده‌دار تبیین، تبلیغ و دفاع از اسلام و مکتب اهل‌بیت را به عهده داشتند. آقای رضای گفت: توجه داشته باشیم که شاگردان امام، همه از مدینه نبودند؛ از مکه بودند، از عراق بودند، از خراسان بودند و از رَی بودند و بلادهای دیگر نیز بودند.
۳. تاسیس مدرسه: سومین راهبرد موثر امام در جهت گسترش و احیاء معارف اسلامی، تاسیس مدرسه بود. در همان دوران امام باقر علیه‌السلام در سرزمین‌های مختلف اسلامی، مانند کوفه، رَی و خراسان مدارسی تاسیس شد که تا مدت‌ها بعد جریان داشت. ایشان گفت مرجع فقید حضرت آیت‌الله کابلی نیز با تاَسّی از همین سیره، مدارس زیادی در گوشه و کنار کشور تاسیس نمود که آثار و برکات آن، بر همگان مشهود و واضح است.
مشروح سخنان حجت الاسلام و المسلمین رضایی را می توانید از طریق پایگاه اطلاع رسانی و شبکه‌های اجتماعی مرجعیت دنبال نمایید.
مدیریت فرهنگی دفتر حضرت آیت‌الله العظمی فاضلی بهسودی دام‌ظله
